Հանրահաշիվ 9

9․ Ա) A (2 ; 7)

B (-2 ; 7)

AB = √(2+2)² + 0²=4

Բ) A (-5 ; 1)

B (-5 ; -7)

AB = √0² + 8² = 8

10. M (4 ; 0)

N (12 ; -2)

P (5 ; -9)

AB = √(4 — 12)² + 2² = √68

BC = √(2 — 5)² + (-2 + 9)² = √98

CA = √(5 — 4)² + (9 — 0)² =√9

11) A ( 2 ; 3)

B (x ; 1)

AB = √(2 — x)² + (3-7)² = 2

√(2 — x)² + 4 =2

English 9

1 I`m going to study | I`ll study English here next year.✓

2. A shall we | Will we eat out tonight?✕

B good idea

3.We`ll go | We`re going to Brazil next week. I can`t wait.✕

4. What are you going to wear | are you wearing to the party.✕

5. Do you think it will rain | It`s going to rain tomorrow?✓

6. A This is heavy. B I`ll help | I help you ✓

7. I`m meeting | I meet a friend this evening✕

8. I`m really sorry. I promise I won`t do| I`m not going to do it again✓

9. They`re getting | They`re going to get married in May.✓

1 A There`s no milk.

B Don`t worry I will get some

2. A Can we meet on Tuesday

B. Sorry, I can`t. I will go to Brighton on Tuesday

3. A Can we have pizza for lunch?
B No, we have chicken. I`ve already put it in the oven.(have)
4. A Is that the phone?
B Yes, but don`t get up. I will answer it.

5. A Jane`s put on a lot of weight

B She`s pregnant. She is having a baby in August.

Հանրահաշիվ 9

121
ա)x2-3x+2>0
D=b24ac=9-4·1·2=1
x1-b+√D/2a=3+1/2=2
x2=-b-D/2a=3-1/2=1

x∈(-∞;1)U(2;∞)

բ)x2+4x+3<0
D=b2-4ac=16-4·1·3=4
x1=-b+√D/2a=-4+2/2=-1
x2=-B+√D/2a=-4+2/2=-1

x∈(-3;-1)

գ)x²+5x+6<0

D=b²-4ac=25-4·1·6=1

x₁=-b+√D/2a=-5+1/2=-2

x₂=-b-√D/2a=-5-1/2=-3

x∈(-3;-2)

դ)x²-5x+4>0

D=b²-4ac=25-4·1·4=9

x₁=-b+√D/2a=5+3/2=4

x₂=-b-√D/2a=5-3/2=1

x∈(-∞;1)U(4;∞)

ա)0,25x²-4x+12>0

D=b²-4ac=16-12=4

x₁=-b+√D/2a=-b+√D/2a=4+2/0,50=12

x₂=-b-√D/2a=4-2/0,50=4

x∈(-∞;4)U(12;∞)

բ)0,5x²+88x+24<0

D=b²-4ac=7696

x₁=-b+√D/2a=-88+√7696/1=-88+√7696

x₂=-b-√D/2a=-88-√7696/1=-88-√7696

x∈(88-√7696;88+√7696)

գ)3-x+1/16x²<0

1/16x²-x+3<0

x²-16x+48<0

D=b²-4ac=256-192=64

x₁=-b+√D/2a=16+8/2=12

x₂=-b-√D/2a=16-8/2=4

x∈(4;12)

դ)4x+1/4x²+12>0

1/4x²+4x+12>0

D=b²-4ac=256-4·1·48=64

x₁=-b+√D/2a=-b+√D/2a=-16+8/2=-4

x₂=-b-√D/2a=-16-8/2=-12

x∈(-∞;-12)U(-4;∞)

ա)y=x²-6x+8

x²-6x+8=0

D=b²-4ac=36-4·1·8=4

x₁=-b+√D/2a=6+2/2=4

x₂=-b-√D/2a=6-2/2=2

Ox առանցքից վերև

x∈(-∞;2)U(4;∞)

Ox առանցքից ներքև

x∈(2;4)

բ)y=x²-2x-8

x²-2x-8=0

D=b²-4ac=4-4·1·(-8)=36

x₁=-b+√D/2a=2+6/2=4

x₂=-b-√D/2a=2-6/2=2

Ox առանցքից վերև

x∈(-∞;-2)U(4;∞)

Ox առանցքից ներքև 

x∈(-2;4)

English 9

1 I`m going to study | I`ll study English here next year.✓

2. A shall we | Will we eat out tonight?✕

B good idea

3.We`ll go | We`re going to Brazil next week. I can`t wait.✕

4. What are you going to wear | are you wearing to the party.✕

5. Do you think it will rain | It`s going to rain tomorrow?✓

6. A This is heavy. B I`ll help | I help you ✓

7. I`m meeting | I meet a friend this evening✕

8. I`m really sorry. I promise I won`t do| I`m not going to do it again✓

9. They`re getting | They`re going to get married in May.✓

1 A There`s no milk.
B Don`t worry I will get some
2. A Can we meet on Tuesday
B. Sorry, I can`t. I will go to Brighton on Tuesday
3. A Can we have pizza for lunch?
B No, we have chicken. I`ve already put it in the oven.(have)
4. A Is that the phone?
B Yes, but don`t get up. I will answer it.
5. A Jane`s put on a lot of weight 
B She`s pregnant. She is having a baby in August.

Գոյականի թիվ

1. Առանձնացրեք գոյականները
Կաղնի, մեծ, կանաչ, աղջիկ, գետ, բուք, բարի, տգեղ, ճշմարտություն, անտուն, բարկացկոտ, Գայանե, տուն, կատու, գունավոր, կաղամբ, հեռուստացույց, Հայաստան, հետաքրքիր, վարդ, Վարդուհի, փշոտ, լիճ, ալիք, հզոր, բարձր, մարտ, մարտակառք, կառապան, հմուտ, մարտական,  հեծանիվ,  պատմություն, պատմական, թռչուն, թռիչք, խիզախ, բարի:

Գոյական-Կաղնի, աղջիկ, գետ, բուք, ճշմարտություն, Գայանե, տուն, կատու, կաղամբ, հեռուստացույց, Հայաստան, վարդ, Վարդուհի, լիճ, ալիք, մարտ, մարտակառք, կառապան, հեծանիվ, պատմություն, թռչուն, թռիչք,

2. Մանկիկ, մայր, մանկություն, զավակ, որդի, գագաթ, առյուծ
բառերը գրիր համապատասխան շարքերում:

Ո՞վ-մանկիկ, մայր, զավակ, որդի
Ի՞նչ-մանկություն, գագաթ, առյուծ

3.Տրված բառերը դարձրու հոգնակի՝ ավելացնելով —եր կամ —ներ վերջավորությունը, օրինակ՝ սեղան-սեղաններ

պարան, սեղան, սիրտ, շուն, գիրք, դասարան, գետ, բառարան

պարան-պարաններ

սեղան-սեղաններ

սիրտ-սրտեր

շուն-շներ

գիրք-գրքեր

դասարան-դասարաններ

գետ-գետեր

բառարան-բառարաններ

4.Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին:

Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՞ր բառերին է —եր վերջավորություն ավելանում, ո՞ր բառերին՝ —ներ:

Միավանկ բառերին ավելանում է եր, բազմավանկ բառերին՝ ներ

Ա. Ծառ, ձայն, հոտ, քար, կով, արջ, փունջ, լուր, բառ, բեղ, հայ, հայր, ցեղ, սիրտ, գիր, սյուն, պատ, հույն, ձու, սուր, քիթ. քույր, մայր, ձեռք, ոտք, տատ, պապ:

Ծառ-ծառեր

Ձայն-ձայներ

Հոտ-հոտեր

Քար-քարեր

Կով-կովեր

Արջ-արջեր

Փունջ-փնջեր

Լուր-լուրեր

Բառ-բառեր

Բեղ-բեղեր

Հայ-հայեր

Հայր-հայրեր

Ցեղ-ցեղեր

Սիրտ-սրտեր

Գիր-գրեր

Սյուն-սյուներ

Պատ-պատեր

Հույն-հույներ

Ձու-ձվեր

Սուր-սրեր

Քիթ-քթեր

Քույր-քույրեր

Մայր-մայրեր

Ձեռք-ձեռքեր

Ոտք-ոտքեր

Տատ-տատեր

Պապ-պապեր

Բ. Եղբայր, աթոռ, պապիկ, տատիկ, գրպան, թութակ, եղնիկ, ոչխար, սեղան, թռչուն, մեքենա, բարեկամ, աշակերտ, մատյան, հեռախոս, ծաղկավաճառ. պանրագործարան:

Եղբայր-եղբայրներ

Աթոռ-աթոռներ

Պապիկ-պապիկներ

Տատիկ-տատիկներ

Գրպան-գրպաններ

Թութակ-թութակներ

Եղնիկ-եղնիկներ

Ոչխար-ոչխարներ

Սեղան-սեղաններ

Թռչուն-թռչուններ

Մեքենա-մեքենաներ

Բարեկամ-բարեկամներ

Աշակերտ-աշակերտներ

Մատյան-մատյաններ

Հեռախոս-հեռախոսններ

Ծաղկավաճառ-ծաղկավաճառներ

Պանրագործարան-պանրագործարաններ

Հանրահաշիվ 9

9․ Ա) A (2 ; 7)

B (-2 ; 7)

AB = √(2+2)² + 0²=4

Բ) A (-5 ; 1)

B (-5 ; -7)

AB = √0² + 8² = 8

10. M (4 ; 0)

N (12 ; -2)

P (5 ; -9)

AB = √(4 — 12)² + 2² = √68

BC = √(2 — 5)² + (-2 + 9)² = √98

CA = √(5 — 4)² + (9 — 0)² =√9

11) A ( 2 ; 3)

B (x ; 1)

AB = √(2 — x)² + (3-7)² = 2

√(2 — x)² + 4 =2

Հայոց լեզու 9

1. Առանձնացրեք գոյականները

Կաղնի, մեծ, կանաչ, աղջիկ, գետ, բուք, բարի, տգեղ, ճշմարտություն, անտուն, բարկացկոտ, Գայանե, տուն, կատու, գունավոր, կաղամբ, հեռուստացույց, Հայաստան, հետաքրքիր, վարդ, Վարդուհի, փշոտ, լիճ, ալիք, հզոր, բարձր, մարտ, մարտակառք, կառապան, հմուտ, մարտական,  հեծանիվ, պատմություն, պատմական, թռչուն, թռիչք, խիզախ, բարի:

2. Մանկիկ, մայր, մանկություն, զավակ, որդի, գագաթ, առյուծ
բառերը գրիր համապատասխան շարքերում:

Ո՞վ-մանկիկ,մայր,զավակ,որդի
Ի՞նչ-մանկություն,գագաթ,առյուծ

3.Տրված բառերը դարձրու հոգնակի՝ ավելացնելով —եր կամ —ներ վերջավորությունը, օրինակ՝ սեղան-սեղաններ

2. պարաններ, սեղաններ, սիրտեր, շուներ, գիրքեր, դասարաններ, գետեր, բառարաններ

4.Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին:
Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՞ր բառերին է —եր վերջավորություն ավելանում, ո՞ր բառերին՝ —ներ:

Ա. Ծառեր, ձայներ, հոտեր, քարեր, կովեր, արջեր, փունջեր, լուրեր, բառեր, բեղեր, հայեր, հայրեր, ցեղեր, սիրտեր, գիրեր, սյուներ, պատեր, հույներ, ձուվեր, սուրեր, քիթեր,քույրեր, մայրեր, ձեռքեր, ոտքեր, տատեր, պապեր:
Բ. Եղբայրներ, աթոռներ, պապիկներ, տատիկներ, գրպաններ, թութակներ, եղնիկներ, ոչխարներ, սեղաններ, թռչուններ, մեքենաներ, բարեկամներ, աշակերտներ, մատյաններ, հեռախոսներ, ծաղկավաճառներ, պանրագործարաններ:

Հանրահաշիվ 9

131)

ա)x2-2x+1>0

x2-2x+1=0

D=b2-4ac=4-4(1)*1=4-4=0

x=-b/2a=2/2=1

բ)x2+6x+9<0

x2+6x+9=0

D=b2-4ac=36-4(1)*(9)=36-36=0

x=-b/2a=-6/2=-3

գ)x2+4x+4<0

x2+4x+4=0

D=b2-4ac=16-4(1)*(4)=16-16=0

X=-b/2a=-4/2=-2

դ)4×2-4x+1>0

4×2-4x+1>0

D=b2-4ac=16-4(4)*(1)=16-16=0

x=-b/2a=4/8=1/2

132)

ա)4×2+20x+25<0

4×2+20x+25=0

D=b2-4ac=400-4(4)*(25)=400-400=0

x=-b/2a=-20/8

բ)9×2-36x+36>0

D=b2-4ac=1296-4(9)*(36)=1296-1296=0

x=-b/2a=36/18=2

գ)49×2+14x+1>0

D=b2-4ac=196-4(49)*(1)=196-196=0

x=-b/2a=14/98

դ)25×2-10x+1<0

D=b2-4ac=100-4(25)*(1)=100-100=0

x=-b/2a=10/50

ե)2×2+3x+1^1/8>0

2×2+3x+1^1/8=0

D=b2-4ac=9-4(2)*(1^1/8)=9-9=0

x=-b/2a=-3/4

զ)9×2-10x+2^7/9<0

9×2-10x+2^7/9=0

D=b2-4ac=100-4(9)*(2^7/9)=100-100=0

x=-b/2a=10/18

English 9

2(e) Retirement for people in general is traumatic. 
3(D)But for the lucky few, retirement can mean a successful new career
4(b)Others cant resist the chance of one last ‘pay day’.
5(A) For some people the pain of saying goodbye never leaves them.
6(C) Some sportspeople go on playing too long.

Քիմիա 9

Գործնական աշխատանք  1. <<Նյութերի  հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական , ֆիզիոլոգիական>>

Առաջադրանքներ. *-Նյութերը դասակարգել, անվանել  և  գրել բանաձևերը, նկարագրել  ֆիզիկական  հատկությունները՝ գույնը, ագրեգատային  վիճակը(պինդ, հեղուկ, գազային), եռման, հալման  ջերմաստիճանները, ջերմա-,էլեկտրահաղորդականությունը, լուծելիությունը  ջրում  և այլն:

 *-Ընտրեք  կենցաղում  կամ  շրջապատում 10 նյութ, գրեք  դրանց  բանաձևերը և կատարեք հետևյալ հաշվարկները`

Շաքար

Բանաձև C12h22011

Mr=144+22+176=342
ալման  ջերմաստիճանները 183 °C և 188 °C^[3] °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Մաքուր ձևով անգույն միասեպ բյուրեղներ են։ Հալված սախարոզի սառչելուց կազմվում է անձև, ամորֆ, թափանցիկ զանգված` կարամելը։ Սախարոզն ունի բարձր լուծելիություն։ Քիչ լուծելի է մեթանոլում։

Ացետոն

Բանաձև C3H6O

Mr=36+6+16=58

հալման  ջերմաստիճանները -95°C

եռման  ջերմաստիճանները 56 °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ացետոնը անգույն, շարժուն, հեշտ ցնդող հեղուկ է, բնութագրական սուր հոտով։ Ցանկացած հարաբերությամբ խառնվում է ջրի, էթիլ սպիրտի, մեթիլ սպիրտի, բենզոլի, դիէթիլ եթերի, և շատ այլ էստերների հետ և այլն։

Էթիլ սպիրտ

Բանաձև C2H6O

MR=24+6=48

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -114°C

եռման  ջերմաստիճանները 78°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սովորական պայմաններում էթանոլը իրենից ներկայացնում է անգույն, ցնդող, բնորոշ հոտով, այրող համով հեղուկ։ Էթանոլը ջրից թեթև է։ Հանդիսանում է լավ լուծիչ օրգանական նյութերի համար:

Քացախաթթու

Բանաձև CH3COOH

Mr=12+3+12+16+16+1=60

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները 17°C

եռման  ջերմաստիճանները 118°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Քացախաթթուն իրենից ներկայացնում է անգույն, սուր հոտով, թթու համով հեղուկ։ Հիդրոսկոպիկ է։ Ջրում լուծվում է անսահմանափակ քանակությամբ։ Իր մեջ լավ լուծում է անօրգանական գազեր և այլ նյութեր, օրինակ՝ HF, HI, HCl, HBr և այլ նյութեր։ Գոյություն ունի ցիկլիկ և գծային դիմերների ձևով։

Կավիճ
Բանաձև CaCO3

Mr=40+12+48+100

հալման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

եռման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

ֆիզիկական  հատկությունները

պիտակ գույնի փափուկ լեռնային նստվածքային ապար է, կրաքարի տեսակ է և բաղկացած է կալցիումի հանքանյութից (կալցիտ), որը նաև կոչվում է կալցիումի կարբոնատ

Արծաթ

Բանաձև Ag2O

Mr=108×2+16=232

հալման  ջերմաստիճանները 961.780°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,162°C

ֆիզիկական  հատկությունները Արծաթը գեղեցիկ, սպիտակափայլ մետաղ է։Խտությունը՝ 10503, 4 կգ/մ³։ Արծաթը ավելի լավ է հայտնի քան մյուս մետաղները, անդրադարձնում է լույսը (հատկապես ինֆրակարմիր), հաղորդում է ջերմությունը և էլեկտրականությունը։

Քվարց

Բանաձև SiO2

Mr=28+32=60

հալման  ջերմաստիճանները 1610°C

եռման  ջերմաստիճանները 2950°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Քվարցը երկրի ընդերքում
ամենաառատ հանքանյութն է, այն շատ
տեսակներ, ձևեր և գույներ ունի, ինչը նրան
արժեքավոր է դարձնում եւ շատ է կիրառվում
աշխարհում: Կան տարբեր քվարցի տեսակներ և
դրանք ունեն տարբեր կիրառություններ՝
կախված իրենց գույնից և կազմից: Նրա
խտությունը կամ տեսակարար կշիռը շատ նման
է երկրակեղևի միջին արժեքին ՝ տատանվելով
2,6-2,7 գրամ խորանարդ սանտիմետրի վրա:
Ունի հիմնական բյուրեղյա համակարգ, որը
համապատասխանում է վեցանկյուն բյուրեղային
համակարգին:

Բրոմ

Բանաձև Br2

Mr=80×2=160

հալման  ջերմաստիճանները -7°C

եռման  ջերմաստիճանները 59°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Բնական բրոմը բաղկացած է երկու կայուն իզոտոպից՝Br (50, 54%) և Br (49, 46%)։ Արհեստականորեն ստացվել են 74-88 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպներ, որոնցից մենակայունը ⁸²Br է (T_1/2 = 35, 87 ժ)։

Ածխաթթու գազ

Բանաձև CO2

Mr=12+32=48

հալման  ջերմաստիճանները -78,5

եռման  ջերմաստիճանները -***

ֆիզիկական  հատկությունները

Ածխաթթնական գազը անգույն, անհոտ, թույլ թթվահամով, օդից 1,5 անգամ ծանր գազ է։ Այդ պատճառով էլ այն կարելի է հեղուկի նման մի անոթից զգուշորեն տեղափոխել մյուսի մեջ։

Սիլիցում

Բանաձև SiC

Mr=28+12=40

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,414°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,900°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սիլիցիումը մուգ մոխրագույն, բյուրեղական նյութ է, թույլ մետաղական փայլով:Խտությունը՝ 2328 կգ/մ³։ Կիսահաղորդիչ է, էլեկտրա- և ջերմահաղորդականությունը կախված է մաքրության աստիճանից։ Սիլիցիումի սեփական ծավալային տեսակարար էլեկտրադիմադրությունը 2,3•10³ օհմ է, խառնուրդներ պարունակողինը՝ շատ ավելի փոքր։

կերակրի աղ

բանաձև NaCl · 9,6E−26

ագրեգատային  վիճակը պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 800,8 °C °C

եռման  ջերմաստիճանները 1413 °C^[2] °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Նատրիումի քլորիդը անգույն բյուրեղային նյութ է՝ աղի համով։ Մանր ջարդված վիճակում ունի սպիտակ գույն։

Մաքուր ձևով անգույն միասեպ բյուրեղներ են։ Հալված սախարոզի սառչելուց կազմվում է անձև, ամորֆ, թափանցիկ զանգված` կարամելը։ Սախարոզն ունի բարձր լուծելիություն։ Քիչ լուծելի է մեթանոլում։

Շաքար

բանաձև C₁₂H₂₂O₁₁(s)

ագրեգատային  վիճակը պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 183 °C և 188 °C^[3] °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Մաքուր ձևով անգույն միասեպ բյուրեղներ են։ Հալված սախարոզի սառչելուց կազմվում է անձև, ամորֆ, թափանցիկ զանգված` կարամելը։ Սախարոզն ունի բարձր լուծելիություն։ Քիչ լուծելի է մեթանոլում։
Ջուր

բանաճև H₂O

ագրեգատային  վիճակը հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները 0

եռման  ջերմաստիճանները 100

ֆիզիկական  հատկությունները

Սովորական պայմաններում ջուրն անգույն, անհամ, անհոտ հեղուկ է, Ջուրն ունի ամենամեծ ջերմունակությունը, այդ պատճառով դանդաղ տաքանում է, դանդաղ սառչում։ Դրա միջոցով ջրավազանները կարգավորում են մեր մոլորակի ջերմաստիճանը։ Ջրի բոլոր այս անոմալ հատկություները պայմանավորված են ջրի մոլեկուլնեի միջև առկա ջրածնային կապերով։

Թթվածին

բանաձև O₂

ագրեգատային վիճակ գազային

հալման  ջերմաստիճանները -219°C

եռման  ջերմաստիճանները -183°C 

ֆիզիկական  հատկությունները

Թթվածնին (երկթթվածնին)՝ որպես պարզ նյութի, ծանոթ չլինել չեք կարող, քանի որ բոլորս ենք այդ նյութը շնչում։ Հայտնի է, որ թթվածինը.

• սովորական պայմաններում գազ է,
• հոտ չունի,
• անգույն է,
• համ չունի,
• եռում է 90,19 Կ (-182,96 °C) ջերմաստիճանում,
• գոլորշիանում է 54,8 Կ (-218,35 °C) ջերմաստիճանում,
• հեղուկ և պինդ վիճակում երկնագույն է,
• հեղուկ վիճակում դեպի մագնիսն է ձգվում

Ջրածին

բանաձև H2

ագրեգատային վիճակ գազային

հալման  ջերմաստիճանները -259°C

եռման  ջերմաստիճանները -253 °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ջրածինը սովորական պայմաններում անգույն, անհամ, անհոտ գազ է։ 14,5 անգամ թեթև է օդից (ամենաթեթև գազն է)։Ջրում քիչ է լուծվում՝ 1 լ ջրում 20°С-ում լուծվում է 18 մլ ջրածին։-252,8°С-ում 1 մթնոլորտային ճնշման տակ ջրածինը դառնում է շարժուն հեղուկ, որը ևս անգույն է։

Ազոտ

բանաձև N2

ագրեգատային վիճակ գազային

հալման  ջերմաստիճանները -210 °C

եռման  ջերմաստիճանները -196 °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ազոտը անգույն, անհոտ, ոչ թունավոր գազ է։ Ջրում լուծվում է չափազանց քիչ քանակով (2,3 մլ /100գ 0 °C ջերմաստիճանում, 0,8 մլ /100գ 80 °C ջերմաստիճանում)։

Հայտնի է ամուր ազոտի 3 բյուրեղային փոփոխություններ։ Բնության մեջ հանդիպում է ինչպես ազատ վիճակում, այնպես էլ միացությունների ձևով։ Ազոտն օդի հիմնական բաղադրիչն է և կազմում է նրա 75,6 %-ը՝ ըստ զանգվածի, 78,09 %-ը՝ ըստ ծավալի։ Ազոտի պարունակությունը երկրակեղևում կազմում է 0,02 %, որտեղ ազոտը գտնվում է միացությունների ձևով. դրանցից առավել տարածված են նատրիումական (չիլիական) և կալիումական (հնդկական) բորակները։

Պղնձարջասպ

բանաձև CuSO₄․5H₂O

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

եռման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

ֆիզիկական  հատկությունները

Վառ կապույտ բյուրեղներ են, խտությունը 2284 կգ/մ³։ Բնության մեջ հանդիպող խալկանթիտ միներալն է։

Լավ է լուծվում ջրում (25 °C-ում 100 գ ջրում՝ 423 գ, 100 °C-ում՝ 196,2 գ)

Խմելու սոդա

բանաձև NaHCO₃

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

եռման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

ֆիզիկական  հատկությունները

Նատրիումի հիդրոկարբոնատ օգտագործվում է այրոց և թթվային մարսողություն թեթևացնելու համար:

Ացետոն

բանաձև C₃H₆O

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -95°C

եռման  ջերմաստիճանները 56 °C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ացետոնը անգույն, շարժուն, հեշտ ցնդող հեղուկ է, բնութագրական սուր հոտով։ Ցանկացած հարաբերությամբ խառնվում է ջրի, էթիլ սպիրտի, մեթիլ սպիրտի, բենզոլի, դիէթիլ եթերի, և շատ այլ էստերների հետ և այլն։

էթիլ սպիրտ

բանաձև C₂H₆O

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -114°C

եռման  ջերմաստիճանները 78°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սովորական պայմաններում էթանոլը իրենից ներկայացնում է անգույն, ցնդող, բնորոշ հոտով, այրող համով հեղուկ։ Էթանոլը ջրից թեթև է։ Հանդիսանում է լավ լուծիչ օրգանական նյութերի համար:

Քացախաթթու

բանաճև CH₃COOH

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները 17°C

եռման  ջերմաստիճանները 118°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Քացախաթթուն իրենից ներկայացնում է անգույն, սուր հոտով, թթու համով հեղուկ։ Հիդրոսկոպիկ է։ Ջրում լուծվում է անսահմանափակ քանակությամբ։ Իր մեջ լավ լուծում է անօրգանական գազեր և այլ նյութեր, օրինակ՝ HF, HI, HCl, HBr և այլ նյութեր։ Գոյություն ունի ցիկլիկ և գծային դիմերների ձևով։

կավիճ

բանաճև CaCO₃

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

եռման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

ֆիզիկական  հատկությունները

պիտակ գույնի փափուկ լեռնային նստվածքային ապար է, կրաքարի տեսակ է և բաղկացած է կալցիումի հանքանյութից (կալցիտ), որը նաև կոչվում է կալցիումի կարբոնատ

երկաթ

բանաձև Fe

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,538°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,861°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Երկաթը արծաթափայլ, սպիտակ, պինդ մետաղ է, խտությունը 7,87 գ/սմ³։ Շնորհիվ ատոմում առկա չզույգված շատ էլեկտրոնների՝ երկաթն ունի պարամագնիսական հատկություն. ձգվում է մագնիսի կողմից։

Ալյումին

բանաճև Al

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 660.32°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,519°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ալյումինը արծաթափայլ սպիտակ մետաղ էԽտությունը՝ 2,7 գ/սմ³ մաքուր ալյումինինը՝ 660 °C:

Կարծրությունը ըստ Բրինելլի՝ 24 32 կգ սմ/մմ²:Բարձր պլաստիկությունն՝ 50 %:

Պղինձ

բանաձև cu

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,084.62°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,562

ֆիզիկական  հատկությունները

Պղինձը կարմիր, թարմ կոտրվածքում՝ վարդագույն, փափուկ մետաղ է։ Խտությունը՝ 8960 կգ/մ3 (20 °C)։ Ունի մեծ ջերմահաղորդականություն՝ 0,941 կալ/սմ․ վրկ․ աստ․ և էլեկտրահաղորդականություն (6•10⁻⁷ օհմ⁻¹ մ⁻¹)։ Այդ հատկություններով պղինձը զիջում է միայն արծաթին։

Անագ

բանաճև Sn⁺²

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները
231.93°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,602°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Անագը սպիտակ, արծաթափայլ, կռելի, փափուկ արծաթափայլ մետաղ է։ Հայտնի են անագի α (խտությունը՝ 5846, 6 կգ/մ³) և β (խտությունը՝ 7298, 4 կգ/մ³) ալոտրոպային ձևափոխությունները։

կապար

բանաձև 5s²5p⁶5d¹⁰6s²6p²

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 327.46°C

եռման  ջերմաստիճանները 1,749°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Կապարը կապտա-գորշ, ծանր մետաղ է, պլաստիկ է և փափուկ (կտրվում է դանակով, քերծվում եղունգով)։ Խտությունը՝ 11340 կգ/մ³։ Ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը 6s²6p² է, միացություններում՝ երկարժեք կամ քառարժեք։

Սնդիկ

բանաձև HgO

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները
-38.830°C

եռման  ջերմաստիճանները 356.73°C

ֆիզիկական  հատկությունները Սնդիկը սպիտակ, արծաթափայլ, սովորական պայմաններում հեղուկ մետաղ է։ Նորմալ պայմաններում սնդիկի խտությունը հավասար է 13 500 կգ/մ³։

Ցինկ

բանաձև Zn⁺²

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 419.53°C

եռման  ջերմաստիճանները 906.9°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ցինկը սպիտակ, արծաթափայլ, կապտավուն երանգով մետաղ է։Խտությունը՝ 7133 կգ/մ³ (20 °C)։ Պլաստիկ է՝ 100-150 °C-ում դյուրակռելի և գլանվող։ Քիմիապես ակտիվ է, ուժեղ վերականգնիչ, օքսիդավերականգնման նորմալ պոտենցիալը -0,76 վ։

Ոսկի

բանաձև AU

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,064.18°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,856°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Ոսկին դեղնափայլ մետաղ է: խտությունը՝ 19320 կգ/մ³ (20 °C-ում)։ Ջերմության և էլեկտրականության լավ հաղորդիչ է (զիջում է արծաթին)։ Մաքուր ոսկին փափուկ է և չափազանց պլաստիկ։ Նրանից կարելի է գլանել մինչև 8•10⁻⁶ մմ հաստության նրբաթիթեղ և ձգել 5•10⁻³ մմ հաստության լար։

Արծաթ

բանաձև Ag₂O

ագրեգատային վիճակ Պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 961.780°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,162°C

ֆիզիկական  հատկությունները Արծաթը գեղեցիկ, սպիտակափայլ մետաղ է։Խտությունը՝ 10503, 4 կգ/մ³։ Արծաթը ավելի լավ է հայտնի քան մյուս մետաղները, անդրադարձնում է լույսը (հատկապես ինֆրակարմիր), հաղորդում է ջերմությունը և էլեկտրականությունը։

Պլատին

բանաձև Pt

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,768.3°C

եռման  ջերմաստիճանները 3,825°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Պլատինը արծաթասպիտակ, կռելի, կոռոզիակայուն ծանր մետաղ է։Խտությունը՝ 21450 կգ/մ³։ Պարամագնիսական է, ջերմության, էլեկտրականության լավ հաղորդիչ։ Պլաստիկ է, հեշտությամբ մամլվում է։ Նրանից կարելի է գլանել մինչև 0,0025 մմ հաստության նրբաթերթեր և ձգել 0,001 մմ տրամագծով լարեր։

Սիլիցում

բանաձև SiC

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1,414°C

եռման  ջերմաստիճանները 2,900°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սիլիցիումը մուգ մոխրագույն, բյուրեղական նյութ է, թույլ մետաղական փայլով:Խտությունը՝ 2328 կգ/մ³։ Կիսահաղորդիչ է, էլեկտրա- և ջերմահաղորդականությունը կախված է մաքրության աստիճանից։ Սիլիցիումի սեփական ծավալային տեսակարար էլեկտրադիմադրությունը 2,3•10³ օհմ է, խառնուրդներ պարունակողինը՝ շատ ավելի փոքր։

Քվարց

բանաձև SiO₂

ագրեգատային վիճակ Պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 1610°C

եռման  ջերմաստիճանները 2950°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Քվարցը երկրի ընդերքում
ամենաառատ հանքանյութն է, այն շատ
տեսակներ, ձևեր և գույներ ունի, ինչը նրան
արժեքավոր է դարձնում եւ շատ է կիրառվում
աշխարհում: Կան տարբեր քվարցի տեսակներ և
դրանք ունեն տարբեր կիրառություններ՝
կախված իրենց գույնից և կազմից: Նրա
խտությունը կամ տեսակարար կշիռը շատ նման
է երկրակեղևի միջին արժեքին ՝ տատանվելով
2,6-2,7 գրամ խորանարդ սանտիմետրի վրա:
Ունի հիմնական բյուրեղյա համակարգ, որը
համապատասխանում է վեցանկյուն բյուրեղային
համակարգին:

Ալմաստ

բանաձև C

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները մոտ 4000

եռման  ջերմաստիճանները հայտնի չէ

ֆիզիկական  հատկությունները

Ալմաստը ածխածնի բնական
տարաձևություններից է։ Բնական ալմաստներն
ամենակարծր միներալներն են և նման են

անփայլ ապակու գնդիկների։ Լավագույն
ալմաստները կամ անգույն են, կամ երկնագույն։
Ադամանդի զարմանալի փայլը պայմանավորված
է նրանով, որ անդրադարձնում է իր վրա
ընկնող լուսային ճառագայթները։ Ալմաստի
արժեքը որոշվում է նրա զանգվածով, վերջինս
չափում են հատուկ միավորներով՝
կարատներով. 1 կարատը 0, 2 գ է։ 50
կարատից բարձր զանգված ունեցող բոլոր
ալմաստներին տրվում են հատուկ անուններ։

գրաֆիտ

բանաձև C

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները մոտ 4000

եռման  ջերմաստիճանները հայտնի չէ

ֆիզիկական  հատկությունները

Ալմաստը ածխածնի բնական
տարաձևություններից է։ Բնական ալմաստներն
ամենակարծր միներալներն են և նման են

անփայլ ապակու գնդիկների։ Լավագույն
ալմաստները կամ անգույն են, կամ երկնագույն։
Ադամանդի զարմանալի փայլը պայմանավորված
է նրանով, որ անդրադարձնում է իր վրա
ընկնող լուսային ճառագայթները։ Ալմաստի
արժեքը որոշվում է նրա զանգվածով, վերջինս
չափում են հատուկ միավորներով՝
կարատներով. 1 կարատը 0, 2 գ է։ 50
կարատից բարձր զանգված ունեցող բոլոր
ալմաստներին տրվում են հատուկ անուններ։

Յոդ

բանաձև I₂

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները 114°C

եռման  ջերմաստիճանները 186°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սովորական պայմաններում յոդը մուգ մոխրամանուշակագույն, թույլ մետաղական փայլով բյուրեղական նյութ է, խտությունը՝ 4940 կգ/մ³։ Հեշտ ցնդող է, դանդաղ տաքացնելիս սուբլիմվում է։

Բրոմ

բանաձև Br2

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -7°C

եռման  ջերմաստիճանները 59°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Բնական բրոմը բաղկացած է երկու կայուն իզոտոպից՝Br (50, 54%) և Br (49, 46%)։ Արհեստականորեն ստացվել են 74-88 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպներ, որոնցից մենակայունը ⁸²Br է (T_1/2 = 35, 87 ժ)։

քլոր

բանաձև Cl-

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -219°C

եռման  ջերմաստիճանները -34°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սովորական պայմաններում քլորը սուր, հեղձուցիչ հոտով, դեղնականաչավուն, օդից 2,5 անգամ ծանր գազ է։ Թունավոր է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 0,6 ՄՊԱ ճնշման տակ հեղուկանում է։ Սենյակային ջերմաստիճանում 1 ծավալ ջրում լուծվում է 2,5 ծավալ քլոր, ստացված դեղին լուծույթը անվանում են քլորաջուր, t_հալ=-101°С, t_եռ=-34°С, երբ քլորը պնդանում է, առաջացնում է կանաչավուն բյուրեղներ։

ֆտոր

բանաձև F2

ագրեգատային վիճակ հեղուկ

հալման  ջերմաստիճանները -220 °C

եռման  ջերմաստիճանները -188°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Բնականոն պայմաններում (0 °C, 0,1 ՄՆ/մ²) ֆտորը սուր հոտով, բաց դեղնավուն խիստ թունավոր գազ է, t_եռ=-183C, t_հալ =-219 C, խտությունը՝ 1,693 կգ/մ³։ Բաղկացած է երկատոմանի մոլեկուլներից՝ F₂, որոնց դիսոցման էներգիան 155±4 կջոուլ/մոլ է։

Ածխաթթու գազ

բանաձև CO₂

ագրեգատային վիճակ գազ

հալման  ջերմաստիճանները -78,5

եռման  ջերմաստիճանները -***

ֆիզիկական  հատկությունները

Ածխաթթնական գազը անգույն, անհոտ, թույլ թթվահամով, օդից 1,5 անգամ ծանր գազ է։ Այդ պատճառով էլ այն կարելի է հեղուկի նման մի անոթից զգուշորեն տեղափոխել մյուսի մեջ։

Նատրիում

բանաձև Na

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 98°C

եռման  ջերմաստիճանները 883°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Շատ բուռն փոխազդում է ջրի և թթուների լուծույթների հետ (ստացվում է NaOH և ջրածին)։ 200-400 °C-ում միանում է ջրածնի հետ, առաջացնելով հիդրիդ՝ NaH, որը սպիտակ բյուրեղական խոնավածուծ փոշի է, ուժեղ վերականգնիչ, ջրի առկայությամբ հիդրոլիզվում է։

կալիում

բանաձև K⁺

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 64°C

եռման  ջերմաստիճանները 761°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Սենյակային ջերմաստիճանում կալիումը արծաթա-սպիտակավուն մետաղ է կապտավուն երանգով։ Այն լավ էլեկտրահաղորդիչ է։ Կալիումը փափուկ է և հեշտությամբ կտրվում է դանակով։ Կալիումը տարածված տարրերից է, պարունակությունը երկրակեղևում՝ 2, 50% (ըստ զանգվածի)։ Կալիումը մտնում է դաշտային սպաթների և փայլարների բաղադրության մեջ։

Մագնեզիում

բանաձև Mg

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 650°C

եռման  ջերմաստիճանները 1105°C

ֆիզիկական  հատկությունները

Մագնեզիումը արծաթավուն սպիտակ մետաղ է, վեցանիստ բյուրեղացանցով, բյուրեղացանցի տվյալներն են՝ a = 0,32029 նմ, c = 0,52000 նմ, Z = 2: Սովորական պայմաններում մագնեզիումի խտությունը 20 °C-ում – 1,738 գ/սմ³ է։

կալցիում

բանաձև Ca⁺²

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 839°C

եռման  ջերմաստիճանները 1484°C

ֆիզիկական  հատկությունները Կալցիումը սպիտակ արծաթափայլ, փափուկ մետաղ է։ Հայտնի է ալոտրոպիկ երկու ձևափոխությամբ։ α-ձևի խտությունը 1540 կգ/մ³ է (20 °C-ում)։

Չհանգած կիր

բանաձև CaO

ագրեգատային վիճակ պինդ

հալման  ջերմաստիճանները 2585°C

եռման  ջերմաստիճանները 2850°C

ֆիզիկական  հատկությունները Ջրի հետ փոխազդելիս առաջացնում է Ca (OH)₂՝ անջատելով մեծ քանակությամբ ջերմություն (կիրը հանգցնելու պրոցես)։

Հանգած կիր

բանաձև Ca(OH)₂

ագրեգատային վիճակ գազ

հալման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

եռման  ջերմաստիճանները քայքայվում է

ֆիզիկական  հատկությունները